Cé tú féin?

Is mise Cuán Ó Flatharta agus tá an t-ádh liomsa a bheith i mo láithreoir ar an gclár ‘Splanc’, clár ata tar éis a bheith ar siúl níos mó ná deich mbliana ar Newstalk. Clár iontach is ea é agus lasmuigh de sin, bíonn tráchtaireacht ar siúl agam do TG4 is do RTÉ agus chomh maith le sin, tá mé i mo phríomhoide ar Ghaelscoil na Giúise. An clár ‘Splanc’, is clár ilghnéítheach é, is dócha agus bíonn muid ag plé cúrsaí poilitiachta; bíonn muid ag plé cúrsaí spóirt; cúrsaí scannáin; ceoil; iascaireacht, bia… Gach aon sórt rud. Is dóigh liom go b’shin é gur maith le daoine faoi ‘Splanc’; nach dtógann muid sinn fhéin ró-dháiríre anseo. Sea, clúdaíonn muid na mórscéalta, ach déanann muid iarracht i gcónaí deis cainte a thabhairt dóibh siúd ata muid ag cur faoi agallamh agus bíonn muid ag smaoineamh ar an éisteoir…. An éisteoir atá b’fhéidir ar an slí abhaile oíche Dé hAoine, tá rud éigin spéisiúil uathu atá ábhairín éadrom agus, is dócha, Gaeilge tuisceanach ann chomh maith.

Cad iad na dúshláin a bhaineann leis an gclár?

Is dócha na dúshláin is mó a bhaineann leis, i láthair na huaire ná don léiritheoir Niamh Ní Shúilleabháin; go mbíonn uirthi aoieanna a fháil go bhfuil fios a cúram acu, go bhfuil Gaeilge acu agus go bhfuil in ann teacht agus labhairt linn oíche Dé hAoine. Ó thaobh láithriú, is dócha an dúshlán is mó ná am a bheith agam; cinnte go bhfuil m’obair bhaile déanta agam agus nach ligim an léiritheoir Niamh síos, is dócha!

An rud deas faoi ‘Splanc’ ná ‘sé ‘Splanc’ an t-aon clár Gaeilge atá ar cean de na stáisiúin náisiúnta ar fud na tíre agus is deis iontach é sin dúinne go bhfuil daoine ag éisteacht le Gaeilge, ach gan amhras, tagann dúshlán le sin; go bhfuil daoine feiliúnach ar fáil chun labhairt faoi na hábhair gur mhaith linn labhairt faoi agus is dócha agus ó mo thaobhsa, go bhfuil an obair bhaile déanta againn, gur féidir linn teacht ar foinsí Gaelacha agus gur féidir linn caint faoi i nGaeilge- is dúshlán é sin. Dúshlán eile ná go bhfuilimid anseo ag troid ar son na Gaeilge i Newstalk agus ag iarraidh tacaíocht a fháil anseo, gur féidir linn clár le dearbh a chur amach gach seachtain.

Cé h-iad na haoieanna is fearr leat ar an gclár?

 Is dócha, tá sé ait nuair atá tu ag cur clár i láthair ar feadh dhá uair a chloig, bogann an clár chomh tapaidh sin; go mbíonn do mheon aigne ag athrú chomh tapaidh sin, go mbíonn sé ana-dheacair stop agus a rá, ‘Ó, bhí sin ana-mhaith’ mar go mbíonn tú ag bogadh ar aghaidh chuig an chéad rud eile. Ta cúpla comhrá gur bhreá liom (is dócha go bhfuilim ábhairín claonta) Is breá liom an comhrá le m’uncail Traolach Ó Buachalla, uair sa mhí faoi cúrsaí scannánaíochta nó cúrsaí Netflix. Ach, ceann de na comhráití is mó a bhím ag súil le gach mí ná comhra lenár saineolaí ceoil Katie Ní Loinsigh. Ní bheadh aon cur amach agam, i ndáiríre, faoi cheol, ach tá rud éigin spreagúil faoi Katie nuair a thosnaíonn sí ag caint. Chloisfeá ina guth é; cloisfeá an grá atá aici don cheol agus go gcuireann sí go mór leis an gclár. Agus, fiú amháin, domsa; bainim taitneamh as na comhráití léi agus táim cinnte- na héisteoirí atá ag an baile ag éisteacht leis- gur radio maith é a bheith ag éisteacht léi toisc an anam agus an fuinneamh atá aici ag caint faoin ceol, agus grá dochreidte aici dó.

Cén tábhacht a bhaint le cláracha Gaeilge ar stáisiúin ina bhfuil mórchuid na cláracha as Béarla?

Is dóigh liom go bhfuil sé ana-thábhachtach go bhfuil Gaeilge le clos, is dócha go bhfuil sé ana-thabhachtach dúinn, sa lá atá inniu ann, go dtuigfeadh, go gcífeadh is go gcloisfeadh daoine an Ghaeilge in úsáid. Cad is fiú na gaelscoileanna… cad is fiú TG4… cad is fiú an gluaiseacht seo ar fad faoi Gaeilge a labhairt, muna bhfuil sé sna gnáthsaol…? Sin ceann de na comharthaí ceiste is mó atá agam fhéin mar cainteoir dúchais, mar dhuine atá ag tógáil mo leanaí trí Ghaeilge… Cad is fiú seo ar fad muna bhfuil an Ghaeilge ar fáil go nádúrtha sa sochaí…? Ní go bhfuil grúpa amháin de dhaoine le Gaeilge ag teacht le chéile- tá sé sin ana-thábhachtach gan amhras- ach ba cheart go mbeadh sé ag tárlú go nádúrtha agus is dócha go b’shin é an rud tábhachtach faoi ‘Splanc’ a bheith ar siúil uair sa tseachtain ná gur féidir le éinne gur mian leo teacht is éisteacht leis; trí sheans, b’fhéidir, tacsaí ag dul abhaile (sin cloiste agam) agus is dóigh liom go bhfuil sin ana-thábhachtach go bhfuil Gaeilge ann. Go bhfuil sé tábhachach go bhfuil sé le feiscint go nádúrtha.

Cén comhairle atá agat d'éinne atá ag cur clár as Gaeilge i láthair ar stáisiúin Bheárla, nó atá suim acu ann?

Is dócha, an príomhrud ná go gcaithfidh tú do chroí a leanúint; mas spéis agat san iriseoireacht; más spéis agat sa chraoltóireacht; caithfidh tú é sin a leanúint. So, má ta spéis agat leanúint trí Ghaeilge: tabhair faoi. Ach, is dócha, maidir le aon jab craoltóireacht ná caithfidh tú do chuid obair bhaile a bheith déanta agat; caithfidh tú a bheith ullamh chun imeacht ar an aeir agus caithfidh tú a bheith in am- rudaí ana-bunúsach! Tá dúshlán cinnte ag tabhairt faoin nGaeilge; is dócha níl an éileamh céann ann; níl na postanna céanna ann, mar sin caithfidh tú go bhfuil tú ábhairín difriúil do dhaoine eile. Conas gur féidir leat seasamh amach…? Arís, faoi na bunrudaí a dhéanamh i gceart: spéis a thaispeáint faoi na hábahir a bhfuil tú ag caint faoi agus do chroí a bheith ann… Sin, is dócha, ceann de na rudaí is tábhachtaigh.

Tá an t-ádh liomsa go bhfuil mo chlann tar éis a bheith bainteach leis an gcraoltóireacht agus go bhfuilim tar éis a bheith báite sa chraoltóireacht ó bhíos i mo gharsúinín óg. Ach, rud amháin ata foghlamtha agam le roinnt blianta anuas, ná éisteacht go cúramach; éisteacht leis an léiritheoir; ésiteacht leis an stiúrthóir… éist leo san go bhfuil taithí acu agus foghlaimeoidh tú scileanna an ceard uatha. Tá sé ana-thábhachtach rudaí beaga maidir le bainistiú ama agus tú ar aeir, mar shampla, nuair a deirtear leat agallamh a stopadh in am, go gcuireann tú stop leis in am agus nach gcuireann tú brú ama ar aon duine eile, ach tagann sé sin le taithí agus arís, caithfidh tú a bheith sásta tabhairt faoi sin agus éisteacht leo siúd go bhfuil fios a cúraim acu.