Cé tú féin?

Rónán Ó Muirthile is ainm domsa. Bhuel, tá dhá hata agam. An ‘day-job’ atá agam, mar a ghlaofidh mé ar, tá mé i mo cheann roinne ar an roinn scannán agus meán in IADT i nDún Laoghaire agus táim, chomh maith, i bhfeighil ar an scoil náisiúnta scannáin atá ann, so tá dhá ról ansin agam. Ach, chomh maith le sin is léiritheoir mé; léiritheoir teilifíse, raidió agus láithreoir raidió agus is dócha an fáth go bhfuilim anseo inniu! Táim ag plé le cúrsaí craolacháin go ghinearálta ó thosaigh me i Raidió na Life i 1998, ceapaim. Bhíos déanach ag tosnú ag teacht isteach tar éis an coláiste a fhágaint. Tamaill fada! Ó shin i leith, táim ag plé le cúrsaí raidió, teilifís agus mar sin… agus bhí mé ag obair le comhlacht teilifí ar feadh i bhfad chomh maith agus RTÉ agus rudaí mar sin… Ach, le h-ocht mbliana anois, táim ag cur clár raidió i láthair i nGaeilge ar Newstalk, an stáisiúin tráchtála Béarla- go príomhúil- ach is stáisiúin trachtála cainte é, agus tá dualgaisí áirithe orthu, bunaithe ar an gceadúnas agus ceann de na dualgais ná go bhfuil orthu clár i nGaeilge a chur ar fáil agus sin mise!

Is clár dhá uair a chloig é óna naoi go dtí a h-aondéag (faoi láthair) gach oíche Aoine. Ní slot iontach é sin dar ndóigh, ach fós éiríonn linn… Tá aitheantas áirithe bainte amach ag an gclár… is dócha ana-chuid daoine a bhíonn ag tiomáint abhaile oíche dé hAoine, síos faoin dtír nó pé rud eile, tiúineálann siad isteach, so tá aithne ag ana-chuid daoine ar an gclár, cé go mb’fhéidir nach mbíonn siad ag éisteacht gach Aoine ach tá líon maith éisteoirí againn. Rud atá spéisiúil faoin gclár ná… fíor bheagán clár i nGaeilge go mbeadh uimhreacha againn ó thaobh an JNLR agus líon na n-éisteoirí agus ta idir deich agus cúig déag míle duine ag éisteacht leis an gclár gach seachtain agus ní beag an méid é sin…

Déanann muid idir cúrsaí reatha, cúrsaí siamsaíochta, gné phíosaí… déanann muid ana-chuid spóirt, go h-áirithe sa dara uair a chloig. Tá ana-chuid míreanna rialta againn. Níl mórán achmhainn againn ó thaobh taighde agus réamhullmhúchán, más maith leat; déanann mé fhéin agus Dónal Ó Donabháin, an léiritheoir… an obair ar fad. Níl an méid sin ama againn, so ceann de na rudaí a dhéanann muid ná go bhfuil ana-chuid… cáirde againn a thagann isteach rialta a dhóthain. So, sin an clár. Isteach is amach, an bunphrionsabail a bhaineann leis an gclár ná go bhfuilimid ag déanamh iarracht clár maith raidió a dhéanamh agus is Cuma gur i nGaeilge atá sé. Ní bhíonn muid ag plé an méid sin le hábhar faoin nGaeilge… déanann muid, ach ní hé sin an bunsprioc atá leis an gclár. Má tá an tá t-ábhar spéisiúil, pléifimid é. Ach, ní hé sin an bun rud atá taobh thiar; sé a theastaíonn uainn ná clár deas, éasca a bheith ag éisteacht leis. An stíl ata agam fhéin agus an cur i láthair atá agam fhéin… measaim agus deirtear liom ag an bpointe seo (táim á dhéanamh fada a dhóthain!) go bhfuil stíl ana-nádúrtha agam agus ó thaobh mo chuid Gaeilge de chomh maith, go bhfuil sé intuigthe agus éasca a dhóthain í a thuiscint… agus mar sin, nach gcuireann muid scanradh ar dhaoine atá ar bheagán Gaeilge. Tá sin tabhachtach domsa; go dtugtar deis do dhaoine atá ag foghlaim, b’fhéidir, nó gur spéis leo an Ghaeilge etc… agus go bhfuilimid ag déanamh ábhar a athníonn siad; táimid ag déanamh mír scannáin… gurb é sin an saigheas rud atá ann, agus go bhfuil caidreamh maith agamsa leis na daoine a bhfuilim ag caint, go bhfuil sé… ní ‘scaoilte’ an focal, ach compordach.

Ó thaobh a bheith ag cur clár i láthair atá mar an t-aon clár Gaeilge ar an stáísiúin; cad iad na dúshlán a bhaineann le sin?

Níl dúshlan ann ó thaobh gurb iad muidne an t-aon clár Gaeilge ar an stáisiúin. Ar bhealach, is buntáiste iontach é. Is féidir linn aon ábhar in aon chorr gur mian linn a dhéanamh! Muna dhéanann muid clúmhilleadh ar éinne, is cuma leis an lucht bainistíochta cad a dhéanann muid. Mise agus Dónal agus poblacht beag dar chuid fhéin oíche Dé hAoine agus ar bhealach, is rud speisialta é sin agus ba cheart dom aitheantas a thabhairt do sin. Tá dúshlán ann ó thaobh tacaíochta taighde agus roinnt den stuif sin, agus mar a deirim ár suim fhéin a choimead sa rud i gcónaí.

Abair liom faoin eagrán nó an aoi is fearr a bhí agaibh ar an gclár ariamh…

Bhí rudaí deasa agam thar na blianta a thaitin liom… Thaitin píosa den chlár a rinne muid tar éis an reifreann ar pósadh comhghnéas. Tháinig beirt isteach; Pat Carey agus Traolach ó Buachalla, a bhí ag plé leis an rud. Agus thaitin an comhrá a bhí agam leo… is rud ana-phearsanta ansin gur thaitin sé sin liom. Uair sa mhí, bíonn painéil againn idir daoine éagsúla, agus bainim ana-shásamh as sin, as an spraoi agus an siar is aniar sna painéileacha.

Cé chomh tábhachtach is atá sé, dar leat, go mbeadh clár ar nós ‘Splanc’ le cloisteáil ar stáisiúin tráchtála go rialta?

Ceapaim go bhfuil se ana-thábhachtach go mbeadh a leithéid de chlár ann. Ar bhealach, sin ceann de na fáthanna go bhfanaim leis ná gur dóigh liom go bhfuil se tábhachtach go dtugfaí a leithéid dáiríre. Tá aitheantas bainte amach againn anois. Aitheantas beag- cúinne beag laistigh de chúinne beag laistigh de chúinn beag… Nílim ag déanamh mór is fiú asaim féin in aon chorr, ach tá aitheantas ar leith ann… Má bhím i dtacsaí ag dul abhaile ‘Ah, you’re Splanc…’ So, tá rud éigin ansin, b’fhéidir… go bhfuil cos ann. Measaim go dtaispeánann an clár go bhfuil áit ann do chláracha i nGaeilge ar stáisiúin tráchtála; gur féidir leo lucht éisteachta a mhealladh agus gur féidir leo a gcuid fhéin a choimead. Toisc go bhfuil líon maith éisteoirí againn, táimid ar aon dul ag an slot céanna beagnach le RTÉ 1; táimid ag tarraingt an méid éisteoirí is féidir, rud a chiallaíonn nach carthannacht is ea sinn.

Cén comhairle a bheadh agat do chraoltóirí  eile atá ag iarraidh, nó ag obair leo ag déanamh cláracha i nGaeilge ar stáisiúin ina bhfuil mórchuid na cláracha i mBéarla?

Lean ort! Déan an clár is fearr gur féidir leat a dhéanamh, i gcónaí… ach déarfainn é sin le h-aon craoltóir. Tá dualgas orainn an clár is fearr a dhéanamh, pé teanga ina bhfuil tú ag labhairt… agus a thaispeáint gur féidir le clár (is cuma cén teanga atá ann) gur féidir éirigh leis. Caithfear caighdeán a bheith agat i gcónaí, i ngach rud a dhéanann muid… agus muna bhfuil sin agat go pearsanta, ní bheidh san obair a bhfuil á dhéanamh agat.